Brzmi skomplikowanie, ale co to dokładnie jest i na co warto zwrócić uwagę.
Skolioza to schorzenie należące do grupy wad postawy ciała. Skoliozą nazywa się odchylenie od osi anatomicznej całego kręgosłupa lub jego odcinka w płaszczyźnie czołowej, które pociąga za sobą wtórne zmiany w układzie narządu ruchu i narządach wewnętrznych. Skolioza może wystąpić w każdym okresie wzrostu dziecka.
W rzeczywistości skolioza to skrzywienie trójpłaszczyznowe – w płaszczyźnie czołowej (boczne skrzywienie kręgosłupa), strzałkowej (tzw. ordoskolioza albo kifoskolioza) i poziomej. Zamiast naturalnej, delikatnie łukowatej formy, kręgosłup przybiera postać litery S.
W początkowej fazie skolioza jest trudno zauważalna – rozpoznawane jest tylko przez spostrzegawczych rodziców lub w czasie badania fizjoterapeutycznego. Objawem sugerującym wadę postawy u dziecka jest większe odstawanie jednej z łopatek, większe uwypuklenie klatki piersiowej lub wału lędźwiowego po jednej stronie przy schylaniu do przodu. Skolioza ma naturalną tendencję do zwiększania się wraz ze wzrostem dziecka, staje się wtedy bardziej dostrzegalna. pojawić się mogą: nierówne ustawienie barku, przesunięcie górnej części tułowia względem miednicy, uwypuklenie jednego biodra z głębokim uwypukleniem talii po drugiej stronie. Szybkość postępu skoliozy jest różna w zależności od pacjenta i okresu wzrostu – większy w okresach przyspieszonego wzrostu i odpowiednio mniejszy w okresach wzrostu powolnego. Szczególnie niebezpieczny jest okres pokwitania, który u dziewczynek przypada na wiek między 11 a 15, a u chłopców między 13 a 16 rokiem życia. Często zdarza się, że w tym okresie powolnie rozwijająca się do tej pory skolioza zaczyna gwałtownie narastać. Postęp skoliozy zależy również od typu skoliozy – szybszy w skoliozach piersiowo-lędźwiowych i piersiowych niż w lędźwiowych. Celem leczenia skolioz jest likwidacja lub zmniejszenie skrzywienia, a jeżeli jest to nieosiągalne – zahamowanie postępu dalszego skrzywienia.
Skoliozie towarzyszą różne dysfunkcje, wśród których należy wymienić:
1. nieprawidłowe wzorce postawy i niewystarczająca świadomość własnej postawy
2. nieprawidłowe obciążanie stóp
3. zaburzona stabilizacja dolnego tułowia
4. ograniczenia w zakresie ruchomości 3-4 żeber po stronie wklęsłości skoliozy, zaburzony mechanizm ruchów klatki piersiowej w trakcie oddychania
5. nieprawidłowe obciążanie pośladków w pozycji siedzącej, nieprawidłowy chód oraz wykonywane czynności dnia codziennego z powodu długo trwającego wzorca ruchowego.
Skolioza może ograniczyć wydolność fizyczną chorego, a także być przyczyną zwyrodnień i zaburzeń neurologicznych. Może również doprowadzić do zniekształcenia klatki piersiowej. Wówczas może dojść do nacisku na narządy wewnętrzne, w tym płuca i serce, a dalej do niewydolności krążenia i oddychania.
Skolioza – diagnoza
Jeśli coś cię niepokoi w wygładzie dziecka poproś dziecko, by zdjęło koszulkę, stanęło prosto i zrobiło skłon do przodu, dotykając palcami rąk podłogi. Plecy dziecka po obu stornach kręgosłupa powinny być jednakowo wysklepione. Gdy dziecko wyprostuje się, należy zwrócić uwagę na ramiona. Jeśli nie znajdują się one na jednej wysokości, a dodatkowo łopatka wystaje, biodro jest wysunięte, a talia jest bardziej wcięta z jednej strony, należy jak najszybciej zgłosić się do fizjoterapeuty. On również przeprowadza badanie funkcjonalne. Jednak ostateczne rozpoznanie stawia się zwykle na podstawie zdjęcia rentgenowskiego kręgosłupa.
Rtg pozwala określić m.in. :
stopień skrzywienia, rotację, torsję czy sklinowacenie skoliozy
inne nieprawidłowości w obrębie skrzywienia
dynamikę rozwoju skrzywienia
rokowania i oznaczenie tzw. wieku szkieletowego tzw. Test Rissera.
Nadmierne wygięcie kręgosłupa w jednym z jego odcinków przyczynia się do zaburzenia równowagi tułowia i przesuwa środek ciężkości ciała. Wówczas:
łopatki są wystające;
pojawia się garb z jednej strony pleców (tzw. garb żebrowy). Jest on wynikiem wypchnięcia przez kręgi żeber;
ramiona i biodra są na nierównej wysokości;
wcięcie w talii z jednej strony jest o wiele wyraźniejsze niż z drugiej strony;
jedna noga jest krótsza, a druga dłuższa (przy zaawansowanej skoliozie);
Leczenie skolioz to długotrwały proces. W naszym Centrum w leczeniu skolioz stosujemy Terapię FITS (Indywidualną Funkcjonalną Terapię Skolioz) oraz Metodą FED. W trudniejszych przypadkach stosuje się różnego rodzaju gorsety ortopedyczne, gipsy korygujące, aparaty, wyciągi. Najbardziej oporne na leczenie i źle rokujące przypadki skoliozy (gdy kąt skrzywienia wynosi >60°) wymagają operacyjnej korekcji wady z wszczepieniem metalowych aparatów i implantów.
W każdym przypadku stwierdzenia skoliozy u dziecka terapia dobierana jest indywidualnie do istniejącego skrzywienia. Ważnym jest uświadomienie dziecku i rodzicom dysfunkcji związanych ze skoliozą. Terapia skolioz to usuwanie barier mięśniowo-powięziowych ograniczających ruch korekcyjny oraz nauka oddechu derotacyjnego w pozycjach funkcjonalnych. Ważnym elementem jest budowanie i stabilizacja nowych korekcyjnych wzorców ruchowych.
Jeśli zauważyłaś u dziecka któryś w wymienionych objawów zapraszamy na konsultację z dr Beatą Górak lub fizjoterapeutą. Dokładnie zbadamy dziecko i wyjaśnimy wszystkie wątpliwości.