Ból jest reakcją obronną organizmu na przeciążenia tkanek miękkich, powstałą w wyniku długotrwałej, niewłaściwej, wymuszonej pozycji ciała, bądź szybkiego niekontrolowanego ruchu. Dotyczy to zarówno sportowców jak również wszystkich osób wykonujących codzienną pracę. Dzieje się to dlatego, że nasz organizm przyzwyczajony jest do nawyków ruchowych, które powielamy w ten sam sposób każdego dnia, czyli: tak samo siedzimy, zakładamy tę samą nogę na nogę, tak samo się schylamy, w tej samej pozycji oglądamy telewizję. Prosty przykład: spróbuj spleść ze sobą ręce. Zobacz, który kciuk jest na wierzchu. A teraz spleć ręce ponownie, tak aby drugi kciuk się znalazł na wierzchu. Trudniej prawda? Tak samo można to odnieść do zakładania nogi na nogę. Nieprawidłowe nawyki ruchowe prowadzą do zaburzeń strukturalnych w naszym organizmie, które po wielu latach mogą być przyczyną dolegliwości i odwrotnie, różne zaburzenia strukturalne powstałe w wyniku urazu bądź długotrwałej złej pozycji kręgosłupa prowadzą do powielania złych nawyków ruchowych, a w konsekwencji powracającego bólu. Najprostszą metodą do walki z bólem są środki farmakologiczne, które niestety nie zlikwidują pierwotnej przyczyny bólu. Dlatego oprócz konsultacji lekarskiej warto zasięgnąć porady wykwalifikowanego fizjoterapeuty, który może za pomocą terapii manualnej zlikwidować pierwotną przyczynę bólu.
Manus (ręka) – „medycyna ręczna”, wywodzi się ze starożytnej medycyny ludowej. Jest to ręczne badanie i leczenie dysfunkcji układu ruchu pacjenta, poprzez wykonywanie przez terapeutę specyficznych technik ruchowych. W odróżnieniu od uprawianego przez laików „kręgarstwa” cechuje się medycznym wykształceniem terapeuty, umożliwiającym postawienie dokładnej diagnozy, oraz wskazań i przeciwwskazań do leczenia manualnego
Przed przystąpieniem do terapii przeprowadza się z pacjentem wywiad lekarski oraz badanie palpacyjne i funkcjonalne narządu ruchu. Badanie to odbywa się zarówno w spoczynku jak i podczas ruchów czynnych oraz biernych. Są to ruchy bierne fizjologiczne, czyli złożone z toczenia i ślizgu powierzchni stawowych, oraz bierne naśladujące „grą stawową” ( wg Kaltenbourna- joint play ), czyli specyficzne dla każdego stawu przemieszczania powierzchni chrząstki stawowej.
Terapeuta ocenia wygląd i konsystencję tkanek miękkich, zakres i jakość ruchu elementów kostnych oraz charakter oporów występujących podczas przemieszczania poszczególnych struktur układu ruchu względem siebie. Bada ruchy bierne kręgosłupa i ocenia odpowiedzi układu ruchu na czynniki szkodliwe dla struktur tego układu.
Oczywiście aby badanie było kompletne trzeba podeprzeć się dodatkowymi badaniami diagnostycznymi tj. RTG czy MRI.
Sam zabieg terapii manualnej jest całkowicie bezbolesny, a dzięki odpowiednim pozycjom ułożeniowym pacjenta i technice osiąga się zamierzony efekt leczniczy. Wykorzystuje się do tego specyficzne mobilizacje i manipulacje tkankowe.
Zmiany funkcjonalne w układzie ruchu, stanowiące przyczynę zespołu bólowego, ustępują po jednym lub kilku zabiegach manualnych.
Zabiegi przyczyniają się do skrócenia czasu leczenia, z jednoczesnym zwiększeniem sprawności ruchowej i zdolności do podjęcia pracy zawodowej, przy równoczesnym ograniczeniu leczenia farmakologicznego.
Zabiegi terapii manualnej skutecznie leczą między innymi :
– bóle głowy i karku
– bóle stawów kręgosłupa i kończyn
– bóle korzonkowe
– rwę kulszową i barkową
– schorzenia bioder oraz kończyn górnych i
dolnych
– dolegliwości typu migrenowego
– wady postawy ( np. skoliozy )
Metoda ta wykorzystuje wiele technik fizjoterapeutycznych dla przygotowania do zabiegu właściwego: masaż (klasyczny, funkcyjny, poprzeczny),czynna relaksacja mięśni, mobilizacje i manipulacje w obrębie stawów, mobilizacje tkanki nerwowej, ćwiczenia wzmacniające, koordynacyjne, stabilizujące, ćwiczenia o charakterze profilaktycznym, autogennym, nauka ergonomii dnia codziennego
Terapia Manualna zajmuje się diagnostyką oraz leczeniem zaburzeń czynnościowych narządu ruchu (dysfunkcje somatyczne):
– problemy bólowe
– zmiany zakresu ruchomości (jego zmniejszenie lub zwiększenie)
– zmiany tkankowe
Po zabiegu pacjent otrzymuje szereg informacji dotyczących czynności życia codziennego np. sposób spania, siedzenia, podnoszenia ciężkich przedmiotów itp. Oraz zestawy ćwiczeń do wykonywania w domu. Wyznaczona jest wizyta kontrolna dla sprawdzenia skuteczności leczenia i skorygowania toku leczenia domowego.
1. Siadaj prawidłowo – tzn. nie „noga na nogę”, nie półleżąc (np. przed telewizorem), nie z podkulonymi nogami tylko: prosty kręgosłup przy tzw. wypełnionej krzywiźnie lędźwiowej czyli z podłożonym specjalnym wałkiem (może być zwinięty kocyk) pod lędźwiami. Wiem, że wygląda to trochę sztywno, ale tak trzeba jeśli nie chcesz cierpieć z powodu bólów pleców. Zła postawa np. nieprawidłowe siedzenie, jest w nas tak zakorzenione, że zmiana tych nawyków będzie wymagała dużej dyscypliny. Ale to da się zrobić, po prostu zacznij kontrolować sam siebie.
2. Staraj się nie dźwigać niczego ciężkiego, a jeśli musisz rób to umiejętnie. Dźwiganie to nie tylko podniesienie telewizora, ciężar nie musi być wcale wielki żeby zniszczył Twój kręgosłup. Jeśli musisz podnieść coś ciężkiego zrób to na ugiętych nogach z zachowaną lordozą lędźwiową. Nieprawidłowe dźwiganie ciężkich rzeczy to także nawyk, nad którym musisz zapanować. Pamiętaj o ugiętych nogach nawet kiedy bierzesz dziecko na ręce czy wyjmujesz coś z bagażnika samochodu. I po każdym podniesieniu ciężaru pamiętaj o kilkakrotnym odchyleniu się do tyłu.
Uwaga, prawdziwą katastrofą będzie dodatkowo wykonanie ruchu rotacji czyli obrócenie się z dźwigniętym ciężarem. Nie rób tego nigdy!
3. Pochylanie się nie sprzyja zdrowemu kręgosłupowi i może prowadzić do dyskopatii. Zwłaszcza jeśli pochylasz się często lub długo pozostajesz w tej pozycji. To będzie duże wyzwanie, bo jak tu się nie pochylać, skoro musimy ubrać buty, podnieść coś gdy spadnie, czy założyć psu szelki przed spacerem. Należy jednak nauczyć się pochylać prawidłowo. To bardzo ważne, bo inaczej żadne leczenie ani rehabilitacja nie pomogą, bo będziemy sami sobie regularnie szkodzić. Dlatego buty wiąż przyklękajac na jedno kolano, wannę myj klęcząc przed nią a podnoś coś z podłogi na ugiętych nogach. Lepiej kucnąć niż się pochylić. Po każdym pochyleniu się zrób kilka przeprostów.
4. Unikaj pochylania głowy – wiem, że to niełatwe ponieważ bardzo wiele czynności wymaga wykonania tego ruchu, chociażby szukanie czegoś w torbie czy wiązanie butów. Niemniej każde pochylenie głowy może powodować zwiększenie przepukliny jądra krążka międzykręgowego w odcinku szyjnym kręgosłupa i pogorszenie objawów. Trzeba wyrobić w sobie nowe odruchy i przyzwyczajenia. We wszystkich czynnościach, które do tej pory wykonywałeś z głową w dół: pisanie smsa, czytanie książki czy obcinanie paznokci, trzeba zmienić zasadę: nie głowa w dół tylko telefon do góry, nie książka na kolanach tylko na wysokości oczu. To bardzo ważne, aby zmiany nie pogłębiały się.
5. Nie rób „żółwia” – chodzi o pozycję głowy wysuniętej do przodu (B). Wysunięcie i pochylenie głowy do przodu to prawdziwa katastrofa dla już istniejącej, na razie malutkiej przepukliny w kręgosłupie szyjnym. Pozycja ta powoduje, że jądro z większą łatwością „wylewa się” i powiększając przepuklinę zwiększa ucisk na nerw lub oponę twardą. Im większa przepuklina tym trudniej ją się leczy i tym bardziej nasilone są objawy. Pozycja „na żółwia” najczęściej towarzyszy nam np. w pracy przy komputerze. Umieść monitor na wysokości oczu, oprzyj się, przysuń się do stołu i/lub przysuń monitor bliżej siebie jeśli musisz patrzeć z bliska, włóż zwinięty ręcznik pod plecy na wysokości lędźwi – mając prosty kręgosłup lędźwiowy łatwiej będzie Ci utrzymać głowę na swoim miejscu. To da się zrobić – musisz tylko zmienić przyzwyczajenia.
